[ Pobierz całość w formacie PDF ]
1.Pojęcie i przedmiot prawa cywilnego Prawo cywilne w znaczeniu przedmiotowym -zespół przepisów regulujących określone stosunki społeczne w pewien właściwy im sposób. Prawo w znaczeniu podmiotowym -oznacza uprawnienia lub zespół uprawnień przysługujących jakiemuś podmiotowi, wyznaczonych przez normy prawne, czyli przez prawo w znaczeniu przedmiotowym. Prawo cywilne to gałąź systemu prawa obejmująca przepisy, które regulują majątkowe i niemajątkowe stosunki prawne za pomocą cywilistycznej metody opartej na zasadzie autonomii prywatnej oraz równorzędności podmiotów i stron stosunków prawnych. Stosunki tak ukształtowane ex lege (z mocy samego prawa) lub z woli stron na podstawie norm wyrażonych w przepisach prawa cywilnego są stosunkami cywilnoprawnymi. 2.Kryteria odróżniania norm prawa cywilnego Cywilistyczna metoda regulacji-zwana też metodą cywilną charakteryzuje się równorzędnym traktowaniem (pod względem prawnym) adresatów normy prawnej i jedynie subsydiarnym (posiłkowym, pomocniczym, dodatkowym) stosowaniem przymusu państwowego. Opierają się na zasadach autonomii prywatnej i równorzędności stron. 3.Cywilistyczna metoda regulacji a inne metody Administracyjnoprawna metoda regulacji -cechą tej regulacji stosunków społecznych jest występowanie jednych podmiotów w charakterze dysponentów władzy wobec innych podmiotów i w konsekwencji, władcze ich podporządkowanie decyzjom podmiotu wyposażonego w władztwo. Karnistyczna metoda regulacji- reguluje stosunki społeczne przy pomocy sankcji szczególnego rodzaju, jakimi są kary i środki zapobiegawcze 4.Data uchwalenia i wejścia w życie kodeksu cywilnego: a)uchwalenie-23 kwietnia 1964 b)Wejście w życie-1 stycznia 1965 5.Przedmiot regulacji prawa cywilnego Art. 1 K.C- „kodeks niniejszy reguluje stosunki cywilnoprawne miedzy osobami fizycznymi i osobami prawnymi” Cywilnoprawne stosunki majątkowe -to więzi prawne ukształtowane ze względu na przynależność do osób fizycznych lub prawnych rzeczy i przynależność dóbr niematerialnych, ale w takim zakresie, w jakim przysparzają korzyści majątkowych Cywilnoprawne stosunki niemajątkowe -to więzi prawne ukształtowane ze względu na przynależność do osób fizycznych lub prawnych dóbr niematerialnych w takim zakresie, w jakim chodzi o ich zachowanie i nienaruszalność oraz niemajątkowe stosunki rodzinne, których funkcja polega na stworzeniu prawnych ram wyłącznie lub w przeważającej mierze dla więzi osobistych. 6.Podstawowe zasady kodeksu cywilnego: a)zasada jedności prawa cywilnego b)zasada swobody umów c)zasada ochrony i nienaruszalności własności d)zasada cywilnoprawnej ochrony dóbr osobistych e)zasada nieretroakcji prawa f)zasada ochrony dobrej wiary 1 g)zasada kształtowania stosunków cywilnoprawnych i praw podmiotowych z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego oraz społeczno-gospodarczego przeznaczenia praw podmiotowych. 7.Systematyka polskiego prawa cywilnego a)działy podstawowe: część ogólna, prawo rzeczowe, prawo zobowiązań, prawo spadkowe b)działy wyspecjalizowane: prawo na dobrach materialnych, prawo spółek handlowych, prawo rodzinne 8.Znajomość prawa stanowionego a)zasada iura novit curia(sąd zna prawa)- strona przed sądem nie ma obowiązku dowodzić treści prawa, przedmiotem dowodu są fakty, nie zaś praw b)Zasada ignorantia iuris nocet(nieznajomość prawa szkodzi) 9.Zwyczaj jest powszechnie stosowana w danym czasie, miejscu i środowisku, praktyką określonego postępowania. Zwyczaj ma znaczenie prawne, gdy przepis prawny odsyła do niego. 10.Zwroty niedookreślone Zapewniają prawu elastyczność i zapobiegają kazuizmowi prawnych unormowań. Można wyróżnić dwie najważniejsze grupy zwrotów niedookreślonych: -zwroty szacujące-wyrażają kryterium oceny jakiś sytuacji, zachowań podmiotów stosunków prawnych, hipotezy i dyspozycji normy prawnej. Pozostawiają organowi stosującemu prawo niezbędny luz decyzyjny -zwroty wartościujące-wyznaczają zakres zastosowania lub normowania normy prawnej. Pozostawiają luz decyzyjny ale przede wszystkim wyznaczają treść normy, adekwatną do rozstrzyganego stanu faktycznego. 11.Klauzula generalna(zwroty niedookreślone-pozostawiające pewien luz decyzyjny) Zwroty ustawowe odsyłające do systemu ocen lub norm pozaprawnych, którymi organ stosujący prawo powinien się kierować 12.Zasady współżycia społecznego Są pozaprawnymi normami społecznymi, są to normy moralne, regulujące stosunki międzyludzkie. Stanowią treść tzw. klauzul generalnych. Funkcje zasad współżycia społecznego w prawie cywilnym: -kryterium doprecyzowania treści stosunku cywilno prawnego, - kryterium oceny zachowania podmiotów prawa, -kryterium wykładni oświadczenia woli, -kryterium postania, zmiany lub ustania stosunku cywilnoprawnego 13.Wskaż kiedy uchwała Sądu Najwyższego ma moc zasady prawnej: Uchwały pełnego składu Sądu Najwyższego, składu połączonych izb oraz składu całej izby z chwilą ich podjęcia uzyskują moc zasad prawnych. Skład 7 sędziów może postanowić o nadaniu uchwale mocy zasady prawnej. 14.Norma a przepis prawny Przepis prawny jest formą wyrażenia przez prawodawcę norm prawnych. Stanowi jednostkę redakcyjną aktu normatywnego. Sformułowany może być w postaci artykułu, paragrafu. Norma prawna jest regułą postępowania skierowaną do wskazanego podmiotu. Norma prawna może być wyrażona w 1 lub kilku przepisach prawnych. 2 15.Rodzaje norm prawnych a)normy bezwzględnie obowiązujące-są to takie normy, których zastosowanie nie może być wyłączone lub ograniczone z woli stron kształtujących stosunek prawny b)normy względnie obowiązujące-ich zastosowanie może być wolą stron ograniczone lub wyłączone. Mają zastosowanie gdy strony niczego w zakresie działania normy nie postanowiły, albo uregulowały łączący je stosunek prawny jedynie częściowo. c)Normy semiiperatywne- są to normy których zastosowanie może być z woli stron wyłączone lub ograniczone, ale tylko na korzyść jednej ze stron, a mianowicie tej, której interesy ustawa poddaje intensywniejszej ochronie. 16.Wykładnie stosowane w PC a)wykładnia językowa- polega na ustaleniu znaczenia i zakresu wyrażeń tekstu prawnego ze względu na język, w którym zostały sformułowane. b)wykładnia funkcjonalna: -dokonuje się jej za pomocą dyrektyw funkcjonalnych, formułowanych w nawiązaniu do założenia, zgodnie z którym racjonalny prawodawca jest konsekwentny w swoich ocenach i preferencjach, którymi są uzasadnione stanowione przez niego normy, oraz konsekwentnie zmierza do zapewnienie realizacji preferowanych przez siebie wartości i celów c)wykładnia systemowa-wykładnia tego rodzaju odwołuje się do założenia zgodnie z którym prawodawca cechujący się racjonalnością prakseologiczną i logiczną tworzy spójny system prawa, w którym nie powinny obowiązywać normy między sobą niezgodne lub sprzeczne. 17.Reguły instrumentalnego nakazu i zakazu: Z normy nakazującej adresatowi normy zrealizować określony stan rzeczy wynika nakaz czynienia wszystkiego, co jest konieczne do zrealizowania wskazanego stanu rzeczy, i zarazem zakaz czynienie tego, co uniemożliwiłoby jego osiągnięcie 18.Reguły wnioskowań a fortiori Opierają się na założeniu o aksjologicznej konsekwencji racjonalnego prawodawcy. Przybierają formę: a)wnioskowanie „z większego na mniejsze (a fortiori ad minus)-„jeżeli wolno czynić więcej, to tym bardziej wolno czynić mniej” b)wnioskowanie z mniejszego na większe(a fortiori ad maius)-„jeżeli zakazane jest czynić mniej, to tym bardziej zakazane jest czynić więcej” 19.Reguły wnioskowań a contratio (wnioskowanie z przeciwieństwa) W tym wypadku rozumowanie prawnicze polega na przyjęciu wniosku, iż norma, której obowiązywanie zostało ustalone, nie dotyczy innych adresatów oraz innych stanów faktycznych aniżeli, tę które zostały wskazane w jej hipotezie, choćby wykazywały jakieś podobieństwo. 20.Analogia Iuris(z prawa)- polega ona na dotworzeniu podstawy normatywnej w procesie stosowania prawa, poprzez nadanie podobnym stanom rzeczy podobnego uzasadnienia aksjologicznego 21.Analogia legis (z ustawy)- ustala się podobieństwo pomiędzy dwiema sytuacjami, z których jedna jest uregulowana wyraźna normą prawną wyinterpretowana z przepisów, zaś druga jest sytuacją nieuregulowaną, bądź częściowo uregulowaną prawnie. Celem tego wnioskowania jest przypisanie sytuacji nieunormowanej skutków prawnych wynikających z wyraźnie brzmiącej normy. 3 STOSUNEK CYWILNOPRAWNY 22.Zdarzenia cywilnoprawne Zdarzeniem cywilnoprawnym jest fakt, z którym hipoteza normy prawnej wiąże określone w jej dyspozycji skutki prawne w postaci powstania, zmiany lub ustania stosunku cywilnoprawnego. 23.Rodzaje zdarzeń cywilnoprawnych a)zdarzenia w ścisłym znaczeniu (sensu stricto)- ta grupa zdarzeń jest też określana jako zdarzenia niezależne od woli człowieka np. śmierć, upływ czasu. Do grupy zdarzeń sensu stricto zaliczamy sam fakt w oderwaniu od przyczyny, która go wywołała, jeżeli z nim, a nie z działaniem człowieka powodującym to zdarzenie, norma prawa wiąże skutek prawny. b)zachowania podmiotów prawa -zachowanie konwencjonalne w sensie prawnym to psychofizyczne czyny ludzi, którym w świetle reguł znaczeniowych wyrażonych w przepisach i normach prawnych przypisane zostaje swoiste prawne znaczenie, odbiegające od znaczenia potocznego/ Pierwszą grupą są czynności konwencjonalne ukierunkowane na wywołanie skutków prawnych a mianowicie: *oświadczenia woli lub czynności prawne *konstytutywne orzeczenia sądu *decyzje administracyjnego kształtujące stosunki cywilnoprawne Drugą grupą są zachowania niekoniecznie ukierunkowane na wywołanie skutków prawnych: *zachowania podobnego do czynności prawnych *oświadczenia wiedzy *przejawy uczuć -zachowania faktyczne: *zachowania zgodne z prawe *zachowania niezgodne z prawem-które polegają bądź na zaniechaniu wykonania zobowiązania istniejącego już między oznaczonymi stronami bądź stanową czyn niedozwolony. 24.Pojecie stosunku cywilnoprawnego Stosunek cywilnoprawny jest rodzajem stosunku prawnego, ten zaś rodzajem stosunku społecznego, a więc postacią więzi łączącej osoby fizyczne lub prawne. Powstaje , ulega zmianie albo ustaje wskutek zajścia zdarzeń cywilnoprawnych 25.Cechy stosunku cywilnoprawnego a)równorzędność stron-brak podległości prawnej jednego podmiotu innemu podmiotowi b)autonomia prywatna stron-polega na tym, że podmioty mogą własnym działaniem kształtować swoje stosunki prawne, w szeroko zakreślonych przez prawo granicach c) sądowa ochrona interesów stron 26.Elementy stosunku cywilnoprawnego a)podmioty- w każdym stosunku prawnym, będący wszak rodzajem więzi społecznej, występować muszą co najmniej dwa podmioty, tworzące przynajmniej dwie strony Warunkiem koniecznym bycia podmiotem stosunku prawnego jest posiadanie zdolności prawnej 4 b)Treść stosunku- tworzą prawa i skorelowane z nimi obowiązki. Uprawnieniom jednej strony odpowiadając więc obowiązki drugiej strony c)Przedmiot stosunku -jest zawsze zachowanie się podmiotów stosunku, wyznaczone treścią stosunku. Niekiedy przedmiotem stosunku są także pewne obiekty materialne, albo obiekty niematerialne np. twory ludzkiego umysłu. PRZEDMIOT STOSUNKU CYWILNOPRAWNEGO 27.Przedmiot stosunku cywilnoprawnego jako jeden z jego elementów Przedmiotem stosunku cywilnoprawnego jest zawsze dozwolone(nakazane lub zakazane) zachowanie się człowieka, przy czym treść praw i obowiązków w stosunku cywilnoprawnym może być odnoszona do określonego obiektu. Przedmiot stosunku cywilnoprawnego określa jednocześnie treść praw i obowiązków w tym stosunku, stąd też w konkretnych stosunkach cywilnoprawnych indywidualizuje te prawa i obowiązki. W tym stanie rzeczy za przedmiot stosunku cywilnoprawnego należy uznać wszystko to do czego odnosi się treść tego stosunku, czyli każdy obiekt, na który skierowane są prawa i obowiązki stanowiące treść danego stosunku cywilnoprawnego. 28.Rodzaje przedmiotów stosunku cywilnoprawnego a)rzeczy(ruchome i nieruchome) b)przedmioty materialne nie będące rzeczami (ciecze, gazy) c)przedmioty niematerialne(energia) d)pieniądze e)papiery wartościowe f)zorganizowany kompleks majątkowy PRZEDMIOTEM STOSUNKU CYWILNOPRAWNEGO NIE MOŻE BYĆ CZŁOWIEK , JEST ON ZAWSZE PODMIOTEM!! 29.Pojęcie rzeczy Definicja została określona w art.45 k.c –„rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu są tylko przedmioty materialne” przy czym muszą być ona na tyle wyodrębnione z przyrody, by mogły stanowić samodzielny przedmiot obrotu. Rzecz zawsze więc charakteryzują 2 cechy: materialny charakter i wyodrębnienie z przyrody. W ujęciu kodeksu cywilnego rzeczami nie są: a)człowiek b)dobra niematerialne c)różne postaci energii d)pieniądze i papiery wartościowe e)części składowe rzeczy f)rzeczy wspólne takie jak: woda płynąca, powietrze g)złoża minerałów h)zbiory rzeczy W przypadku zbioru rzeczy rzeczami są poszczególne przedmioty tworzące dany zbiór. 30.Przedmioty materialne nie będące rzeczami 5 [ Pobierz całość w formacie PDF ] |