Prześladowania heretyków polskich

Autor: Andrzej Siciński

"Zburzono wielką liczbę kościołów naszych, zborów i domów modlitwy, a gwałtom towarzyszyły rabunki, rozlew krwi, morderstwa i wszelkie okrucieństwa; a to wszystko wykonywano z niesłychaną radością i bez litości tak nad żywymi, jak i nad umarłymi (...). Duchowieństwo nasze: proboszcze kapelani, nauczyciele i kaznodzieje prześladowane jest za przywiązanie do naszego wyznania i bywa przedmiotem zniewag, potwarzy i napaści we własnych swoich domach, z których ich wyrzucają, zabierając mienie. Pozbawiają ich spadków, chwytają na gościńcach i w miastach należących do dóbr koronnych, trzymają w ścisłym wiezieniu, biją, mordują i topią (...) napadają na nas gwałtownie w swych kazaniach, wskazując na rozmaite sposoby zniszczenia nas, a lud podżegają przeciwko nam obietnicą błogosławieństwa".

Tak skarżyli się w swych pismach prześladowani polscy protestanci z XVI w. Te tragiczne i nie odosobnione przypadki były pokłosiem rozpętanej już znacznie wcześniej antyheretyckiej nagonki, o której czytamy już u Długosza w Dziejach Polski. Długosz dosłownie przytacza list papieski z 1429 roku. W liście tym papież zaklina Jagiełłę na litość i miłosierdzie Chrystusa, by gorliwie i z ochoczym sercem podjął się obrony świętej sprawy przeciw heretykom, celem ich nawrócenia w pokoju albo ukrócenia siłą po nieprzyjacielsku.

"A jeśliby trwali - pisze papież - upornie przy swoich błędach, nadajemy ci wolność i władzę napadania zbrojno w Naszym i Kościoła imieniu na ich miasta, miasteczka, wsie i włości, zabierania ich w niewolę i wedle brzmienia ustaw kanonicznych prześladowania aż do zagłady (...).W każdej sprawie gdzie idzie o utrzymanie wiary świętej, godzi się i należy owszem działać i występować nie tylko przeciw umowom i obietnicom, ale nawet przeciw prawom przyrodzonym, krewnemu, bratu, ojcu i synowi, ani nie można nazywać zbrodnią, cokolwiek podjęte jest w obronie wiary katolickiej"  .