[ Pobierz całość w formacie PDF ]
DhammapadaSiddhattha GotamaDHAMMAPADA�cie�ka m�dro�ci BuddyWPROWADZENIEOd czas�w staro�ytnych a� po dzie� dzisiejszy Dhammapada by�a i jest uznawana zanajbardziej zwi�z�e przedstawienie nauki Buddy, jakie mo�na znale�� w kanoniepalijskim, oraz za g��wny duchowy testament wczesnego buddyzmu. W krajachwyznaj�cych buddyzm Theravady, takich ja Sri Lanka, Birma i Tajlandia, wp�ywDhammapady jest wszechobecny. Jest ona wiecznie �wie�ym �r�d�em temat�w kaza� idyskusji, przewodnikiem w rozwi�zywaniu niezliczonych problem�w �yciacodziennego, materia�em do wst�pnych duchowych poucze� dla nowicjuszy wklasztorach. Mo�na oczekiwa�, i� nawet do�wiadczeni pustelnicy o sk�onno�ciachkontemplacyjnych zaszyci w le�nych pustelniach czy g�rskich jaskiniach, w�r�dswych nielicznych d�br materialnych b�d� mieli kopi� tej ksi��ki. Ponadto podziwdla Dhammapady nie ogranicza� si� jedynie do zadeklarowanych wyznawc�w buddyzmu.Wsz�dzie tam, gdzie j� poznawano, jej moralna szczero��, realistyczne pojmowanie�ycia ludzkiego, aforystyczna m�dro�� i poruszaj�cy przekaz drogi ku wolno�ci odcierpienia, zyskiwa�y jej oddanie i cze�� ludzi reaguj�cych na to, co dobre iprawdziwe.Autorem strof sk�adaj�cych si� na Dhammapad� jest indyjski m�drzec zwany Budd�,co jest pe�nym czci tytu�em oznaczaj�cym "o�wieconego" lub "przebudzonego".Historia �ycia tej czcigodnej osoby by�a cz�sto ozdabiana literackimiupi�kszeniami i domieszk� legendy, lecz zasadnicze fakty s� proste i jasne.Przysz�y Budda urodzi� si� w sz�stym wieku p.n.e. jako syn kr�la panuj�cego wma�ym pa�stwie u podn�y Himalaj�w, na terenie dzisiejszego Nepalu. Jego imi�brzmia�o Siddhattha, a nazwisko rodowe Gotama (w sanskrycie: SiddharthaGautama). Wychowywany w przepychu, przygotowywany przez ojca do obj�cia po nimtronu, m�ody ksi��� wkr�tce po osi�gni�ciu dojrza�o�ci dozna� g��bokoporuszaj�cego spotkania z cierpieniami �ycia, w wyniku czego straci� wszelkiezainteresowanie przyjemno�ciami i przywilejami zwi�zanymi ze sprawowaniem w�adzynad innymi. Gdy mia� dwadzie�cia dziewi�� lat, pewnej nocy opu�ci� kr�lewskiemiasto i odszed� w lasy, by �y� jak asceta, zdecydowany odnale�� drog� dowyzwolenia z cierpie�. Przez nast�pne sze�� lat wypr�bowywa� r�ne systemymedytacji i poddawa� si� surowym umartwieniom, lecz odkry� jedynie, i� praktykite nie przybli�y�y go ani troch� ku ostatecznemu celowi. W ko�cu, maj�c lattrzydzie�ci pi��, siedz�c w g��bokiej medytacji pod drzewem we wiosce Gaja,osi�gn�� Najwy�sze O�wiecenie i sta� si� Budd�, prawdziwie O�wieconym. Przezkolejne czterdzie�ci pi�� lat podr�owa� po p�nocnych Indiach, g�osz�c prawdy,kt�re odkry�, i ustanawiaj�c zakon mnich�w i mniszek dla dalszego g�oszenia jegonauki. W wieku lat osiemdziesi�ciu, przebywaj�c w ma�ym miasteczku Kusinara wotoczeniu wielkiej rzeszy uczni�w, odszed� spokojnie po d�ugim i owocnym �yciu.Dla swych wyznawc�w Budda nie jest bogiem ani boskim wcieleniem, ani te�prorokiem przynosz�cym bosk� nowin�, lecz kim�, kto poprzez sw�j w�asny wysi�eki inteligencj� osi�gn�� najwy�sz� zdobycz duchow�, do jakiem zdolny jestcz�owiek - doskona�� m�dro��, pe�ne o�wiecenie, ca�kowite oczyszczenie umys�u. Whistorii ludzko�ci pe�ni od rol� nauczyciela - �wiatowego nauczyciela, kt�ry zewsp�czucia wskazuje innym drog� ku Nibbanie (w sanskrycie Nirvana),ostatecznemu uwolnieniu od cierpienia. Jego nauka, znana jako Dhamma, oferujezbi�r wskaza� wyja�niaj�cych prawdziw� natur� istnienia i ukazuj�cych �cie�k�wiod�c� ku wyzwoleniu. Wolna od dogmat�w i autorytatywnych roszcze�, kt�rych niemo�na zbada�, Dhammapada pewnie zasadza si� na solidnym pod�o�u jasnegozrozumienia rzeczywisto�ci przez Budd�, i prowadzi praktykuj�cego j� do takiegosamego zrozumienia - wiedzy, kt�ra usuwa korzenie cierpienia.Tytu� Dhammapada przypisany niniejszej antologii przez staro�ytnych kompilator�wpism buddyjskich, oznacza fragmenty, aspekty czy te� wycinki Dhammy. Praca taotrzyma�a taki tytu�, poniewa� w swych dwudziestu sze�ciu rozdzia�ach ��czywielorakie aspekty nauki Buddy ukazuj�c r�ne punkty, z kt�rych mo�emy wgl�da� wjej sedno. Podczas gdy d�u�sze przemowy Buddy, zawarte w pisanych proz�cz�ciach Kanonu buddyjskiego, zwykle rozwijaj� si� metodycznie, wed�ugsekwencyjnej struktury doktryny, to Dhammapadzie brak takiego systematycznegouk�adu. Praca ta jest po prostu zbiorem inspiruj�cych i pouczaj�cych strofdotycz�cych podstaw Dhammy, pomy�lanych jako fundament osobistych wskaza� ipoucze�. Niekt�re kolejne strofy, w cz�ci rozdzia��w, mog�y by� wypowiedzianeprzez Budd� przy jednej okazji, i wtedy wyra�nie wykazuj� one stopniowerozwijanie jakiej� my�li b�d� te� r�ne uj�cia tego samego tematu. Jednak�e wwi�kszo�ci przypadk�w jedynym powodem zgrupowania strof w jeden rozdzia� jest poprostu to, �e dotykaj� one podobnego zagadnienia. Tytu�y dwudziestu sze�ciurozdzia��w s�u�� w ten spos�b jako rodzaj rubryk do klasyfikowania r�nychpoetyckich wypowiedzi Mistrza, a powodem do w��czenia danego wiersza do danegorozdzia�u jest to, �e wymieniony jest w nim temat zaznaczony w tytule rozdzia�u.W niekt�rych przypadkach (Rozdzia�y 4 i 23) mo�e to by� bardziej symbolmetaforyczny ni� element doktryny. Wydaje si� tak�e, i� nie ma �adnegozamierzonego porz�dku w kolejno�ci samych rozdzia��w, cho� czasami mo�naodnale�� w tym nik�e �lady rozwijania pewnego w�tku.Elementy nauki Buddy, widziane w aspekcie jej ca�kowito�ci, wi��� si� w jedendoskonale sp�jny system my�lenia i praktyki, kt�ry czerpie sw� jedno�� zostatecznego celu, jakim jest osi�gni�cie wyzwolenia od cierpie�. Lecz nauka ta,wyp�ywaj�c nieuchronnie z losu cz�owieka jako swej matrycy i punktu wyj�cia,musi by� wyra�ona w taki spos�b, by dociera�a do ludzi znajduj�cych si� nar�nych poziomach rozwoju duchowego, stoj�cych przed bardzo r�nymi problemami icelami, zainteresowanych w danym momencie r�nymi sprawami, maj�cych bardzozr�nicowane mo�liwo�ci rozumienia. Zatem tak jak woda, cho� w swej istocie takasama, przyjmuje inny kszta�t w zale�no�ci od naczynia, do kt�rego jest nalana,tak te� Dhamma wyzwolenia przyjmuje r�ne kszta�ty w odpowiedzi na potrzebyludzi, kt�rzy maj� by� jej nauczani. Ta r�norodno��, ju� wystarczaj�co widocznaw pisanych proz� rozprawach buddyjskich, staje si� jeszcze bardziej uderzaj�ca wprzypadku tak wysoce skondensowanego, spontanicznego i wype�nionego intuicyjnym�adunkiem przekazu, jakim s� wersety u�yte w Dhammapadzie. Wzmocniona si�aprzekazu mo�e prowadzi� do pozornych niekonsekwencji, kt�re mog� z koleiwprowadza� w b��d osoby nie�wiadome powy�szych fakt�w. Przyk�adowo, w wieluwierszach Budda zaleca pewne szczeg�le praktyki jako prowadz�ce do odrodzeniasi� w niebie, a w innych przestrzega swych uczni�w przed d��eniem do nieba iwychwala tego, kt�ry nie zachwyca si� niebia�skimi rozkoszami (187, 417). Cz�stopochwala on skutki gromadzenia zas�ug, lecz w innych miejscach wychwala tego,kto przekroczy� poza zas�ug� i przewin� (39, 412). Bez uchwycenia wewn�trznejstruktury Dhammapady stwierdzenia takie jak powy�sze, zestawione obok siebie,b�d� wydawa� si� nie do pogodzenia i mog� nawet prowadzi� do uznania nauki zawewn�trznie sprzeczn�.Kluczem do rozwik�ania tych pozornych sprzeczno�ci jest zdanie sobie sprawy zfaktu, �e Dhamma czerpie sw�j kszta�t zar�wno z potrzeb r�nych os�b, do kt�rychjest kierowana, jak r�wnie� z wielorako�ci potrzeb, kt�re mog� wsp�istnie�nawet w tej samej osobie. By odkrywa� sens zawarty w r�norodnychstwierdzeniach, jakie mo�na znale�� w Dhammapadzie, i przy ustaleniu intencji,jakie kry�y si� za danym wierszem zawartym w tej pracy, proponujemy przyj��cztery poziomy rozumowania i w ten spos�b uchwyci� prawid�owo miejsce ka�dego znich w ca�o�ciowej wizji Dhammy. Ten czterostopniowy schemat wywodzi si� zestaro�ytnej maksymy interpretacyjnej, kt�ra g�osi, i� nauka Buddy ma trzypodstawowe cele: dobro ludzi tu i teraz, korzystne odrodzenie si� w nast�pnymwcieleniu i osi�gni�cie ostatecznego dobra. Trzy poziomy odpowiadaj� tym samymtrzem celom, a czwarty jest zwi�zany z rozr�nieniem pomi�dzy dwoma aspektamiostatniego z cel�w: �cie�k� i jej owocami.(I) Pierwszy poziom wi��e si� z nastawieniem na stwarzanie dobra i szcz�cia wbezpo�rednio dostrzegalnej sferze stosunk�w pomi�dzy lud�mi. Na tym poziomiezadaniem jest ukazanie cz�owiekowi drogi do �ycia w pokoju ze sob� samym i zeswymi wsp�bra�mi, do wype�niania obowi�zk�w rodzinnych i spo�ecznych oraz doograniczania z�o�ci, konflikt�w i przemocy, zatruwaj�cych stosunki pomi�dzylud�mi i przynosz�cych tak wiele cierpienia jednostce, spo�ecze�stwu i �wiatu.Wskaz�wki na tym poziomie s� w znacznej cz�ci identyczne z podstawowyminakazami etycznymi proponowanymi przez wszystkie wielkie uniwersalne religie,lecz w nauce buddyjskiej s� one wolne od korzeni teistycznych, a opieraj� si� nadw�ch bezpo�rednio sprawdzalnych podstawach: trosce ka�dego cz�owieka o w�asn�integralno�� i d�ugotrwa�e szcz�cie oraz trosce o dobrobyt tych, kt�rych mog�dotyka� skutki naszych dzia�a� (129-132). Najbardziej og�lna wskaz�wka jak� dajeDhammapada, to unikanie wszelkiego z�a, kultywowanie dobra i oczyszczanie swegoumys�u (183). By rozwia� wszelkie w�tpliwo�ci, jakie ucze� m�g�by mie� co dotego, czego powinien unika�, a co czyni�, inne wiersze dostarczaj� wskaz�wekbardziej bezpo�rednich. Winno si� unika� z�o�ci w czynach, s�owach i my�lach id��y� do samoopanowania (231-234). Winno si� przestrzega� pi�ciu wskaza�,podstawowego moralnego kodeksu buddyzmu, kt�ry naucza powstrzymywania si� odniszczenia �ycia, kradzie�y, cudzo��stwa, k�amstwa i brania �rodk�wodurzaj�cych. Kto�, kto gwa�ci te pi�� regu�, "podcina swe korzenie ju� w tymw�a�nie �wiecie" (246-247). Ucze� powinien traktowa� wszystkie ... [ Pobierz całość w formacie PDF ] |