(bonus)

Isaac Bashevis SINGER

Sztukmistrz z Lublina (1960)

Główny bohater powieści Singera nazywa się Jasza Mazur. Jako Żyd mieszka w zobużałej dzielnicy Lubina razem z żoną Esterą. Nie mają dzieci. To jeden z powodów, dla którego Jasza nie jest bardzo przywiązany do domu. Inną przyczyną tego jest jego  praca. Jaszę wszyscy znają jako magika, szulera, iluzjonistę i cyrkowca. Do domu przyjeżdża tylko na święta. Cały rok jeździ po Polsce i pokazuje magiczne sztuczki. Jasza potrafi czynić rzeczy niewytłumaczalne i niezwykłe. Potrafi otworzyć każdą kłódkę, uciekać  z zamkniętych pomieszczeń, czytać w myślach i …hipnotyzować.

„Miłość jest hipnozą” – tak twierdzi Jasza, dlatego otacza się kobietami, które go kochają i są mu wierne. Bohater twierdzi, że wszystkie kocha tak samo. Oprócz Estery jest w jego życiu Magda – chuda asystentka maga, z którą mieszka i żyje w czasie pobytów za domem. Kocha go także jej matka – Elżbieta, widzi w Jaszy nadzieję dla córki, nazywa go zięciem.

W jednej z Warszawskich, zubożałych  dzielnic mieszka Zewtel – oddana przyjaciółka i powierniczka Jaszy, którą przed laty porzucił mąż.

Największą miłością, marzeniem i pragnieniem Jaszy jest Emilia – młoda arystokratka polska żydowskiego pochodzenia, samotnie wychowująca córkę Halinę. Właściwie bohater pragnie Emilii i Haliny. Marzy o ich wspólnej ucieczce do Włoch.

Krytycy twierdzą, że „Sztukmistrz” jest moralitetem. Bohater książki  ma bowiem problem z własną tożsamością. Wspomina dzieciństwo, żydowskie wychowanie, czytanie „Talmudu”. Nie zachowuje się jednak jak pobożny Żyd, nie ubiera się jak inni i nie uczestniczy w świętach. Potrafi mówić po polsku i po rosyjsku. Bywa, że udaje przed Żydami Polaka… Jasza jest deistą – wierzy w Wyższą Istotę, jednak modlitwy i święta to według niego bezsensowne ceremonie.  Obiecuje ponadto Emilii, że po ślubie  przejdzie na chrześcijaństwo.

Po wyjeździe Jaszy do Warszawy, jego życie zaczyna się komplikować. Bohater wie, że musi podjąć decyzję, wybrać jedną z kobiet.  Pragnie Emilii, ale czuje wyrzuty sumienia względem żony i Magdy. Chce również pomóc Zewtel, która przyjeżdża za nim do Warszawy.

Przed Emilią Jasza udaję oczytanego mędrca, okłamuje ukochaną, że posiada majątek.

Pewnej nocy Jasza wkrada się do mieszkania starego bogacza. Ku jego zdziwieniu nie udaje mu się otworzyć  zamka w skarbcu starca, a uciekając   łamię nogę i zostaje zauważony przez stróża. Kontuzja nogi wyklucza udziału w pokazie magii, na który czeka cała Warszawa.

Niepowodzenia nie mają końca. Jasza przyznaje się do włamania Emilii i ukochani rozstają się w wielkiej rozpaczy.  Po powrocie do warszawskiego domu, Jasza znajduję Magdę powieszoną. Gnębiona przez zazdrość i nienawiść do Jaszy, skrzywdzona kobieta odebrała sobie życie. Od tej chwili gnębią bohatera wyrzuty sumienia, nie może odnaleźć sobie miejsca, chce umrzeć.

W akcie skruchy Jasza zostaje pokutnikiem. Pod domem w Lublinie buduje murowaną celę, w której się zamyka przed całym światem. Dzień spędza na medytacji i studiowaniu Świętych Ksiąg. Żydzi mówią o nim Jakub Pokutnik i wkrótce staje się powiernikiem wszystkich utrudzonych i cierpiących. Ofiaruje za nich modlitwy. Pustelnikiem opiekuje się żona. Przynosi mu list od Emilii, z którego bohater dowiaduje się, że wyszła za mąż i że jest szczęśliwa.

1978 – Singer dostaję nagrodę Nobla.