Zag. 11 Skamander – biografia zespołowa grupy (na podstawie:Słownika literatury polskiej XX wieku. Pod red. J. Sławińskiego. Wrocław 1995).

-Skamander – gr. poetycka ukształtowana w W-wie po r. 1918, skupiona wokół miesięcznika „Skamander” (wychodzi w latach: 1920-1928, 1935-1939) oraz tygodnika „Wiadomości Literackie” (1924-1939).

-w dziejach gr. wyodrębnia się 3 okresy: kształtowania się grupy, właściwej działalności grupowej, rozchodzenia się grupy.

OKRES I (1916-1919)

-WYRÓŻNIAMY W NIM 2 ETAPY:

-1916-1918 – wstępne formowanie się gr. na terenie UW i czasopisma akademickiego „Pro Arte et Studio” (1916-1918).

Poeci nie mają jeszcze wyraźnej świadomości swoich celów i nie podejmują grupowych wstąpień. Ale widać już odrębność tej grupy od innych modeli artystycznych. Nawiązują się kontakty: J. Lechoń, J. Tuwim, M. Grydzewski, J. Iwaszkiewicz oraz satelici (W. Zawistowski, Z. Karski i in.) zaczęli rozwijać swoją pierwszą, samodzielną wobec innych działalność artystyczną (w opozycji antymodernistycznej).

-r. 1916 – powstanie „Pro Arte...”, 1918 – publikacja „Wiosny” Tuwima – dominacja wpływów skamandryckich w miesięczniku, otwarcie Picadora.

-1918-1919 – Skamandryci występują pod nazwą Picadorczyków; działają w „Pro arte...” (red. Grydzewski, Zawistowski, Lechoń) – czynią z czasopisma organ bojowy grupy, walczą z „wymierającą szkołą Młodej Polski i jej epigonami”. Na łamach „Pro...” skupia się i konsoliduje wielka piątka późniejszych Skamandrytów: Lechoń, Tuwim, Iwaszkiewicz, Dłonimski, Wierzyński.  Działają też w małej kawiarni na Nowym Świecie – Pod Picadorem (29 XI 1918), potem przeniesionej do Hotelu Europejskiego, gdzie w tzw. Jamie połączyli się picadorczycy przejściowo z Klubem Futurystów i występowali pod nazwą Cechu Poetów (do kwietnia 1919). Kawiarnia – miejsce kontaktów, dyskusji, lansowania nowych postaw, przedstawiania dzieł, szeroki wachlarz odbiorców. Sprzeciw wobec wzorca poetyckiego modernizmu, próby kontaktu z ekspresjonistami i futurystami.

W tych latach – poetyckie debiuty 5 czołowych Skamandrytów – stąd r. 1918 – uznawany jest za właściwy start gr. Początkowo trudności z zaistnieniem na rynku wydawniczym (skomplikowana sieć układów przez które trzeba było się przebić i stworzyć swoje własne, pomaga Grydzewski- impresario, a także zaangażowanie skamandrytów  działalność polityczną – przychylność obozu piłsudczyków – piszą wiersze umacniające legendę Komendanta itp.).

PROGRAM POETYCKI W TYM OKRESIE:

-idee opozycyjne wobec symbolizmu

-zwrot do postawy aktywistycznej (aktywizm)

-zafascynowanie tłumem, nowoczesnym miastem (urbanizm)

-mowa potoczna jako tworzywo liryki, zanegowanie podziału na tematy „poetyckie” i „niepoetyckie” (poetyka codzienności)

-czyli generalnie: witalizm

-na początku działalności bliski im jest pacyfizm i ekstatyczna liryka dionizyjska

-patronem grupy obrano L. Satffa

OKRES II (1919-1926/28)

- 1919 – pierwsze wystąpienie poetów pod nazwą Skamander, skonsolidowanie się poetów wokół miesięcznika poetyckiego „Skamander”; 1926/28 – ostateczne załamanie się modelu zbiorowego zarówno w zakresie działalności grupowej jak i w zakresie poetyki zbiorowej (zakończenie fazy witalistyczno-optymistycznej).

-jest to okres „instytucjonalnego” scalenia i właściwej działalności grupy. Jednomyślność w głoszeniu przez poetów określonych poglądów i postulatów (gł. Na łamach miesięcznika „S...”).

-poza wielką 5 do gr. należą formalnie także: Pawlikowska-Jasnorzewska, Iłłakowiczówna, Wittlin, Baliński i kilkunastu poetów-satelitów: L. Podhorski-Okołów, J. Ejsmond, I. Tuwim, 3 eks-picadorczyków: Z. i M. Karscy, J. M. Rytard, oraz kilku znanych pisarzy i krytyków: W. Horzyca, J. Kaden-Bandrowski, E. Breitera, W. Zawistowskiego, K. W. Zawodziński.

- w tym okresie realizowały się podstawowe założenia grupy:

W ZAKRESIE POETYKI SFORMUŁOWANEJ:

- skamandryci nie wystąpili z określonym teoretycznie programem, od założeń programowych wyraźnie się odżegnali. Na początku swoje działalności ogłosili jednak 3 wypowiedzi zbiorowe, a w nich postulaty: 1. hasło „swobodnego rozwoju każdego twórczego talentu” (talentyzm), 2. postulat prezenteizmu, czyli związania sztuki z rzeczywistością 3. postulat witalizmu, czyli pochwały wszystkich przejawów życia w jego biologicznej bujności.

-kierunek swojej ekspansji poetyckiej określali nazwą populizm. Byli nastawieni na zdobycie dla liryki szerokiego kręgu odbiorców, chcieli właczyć nowego czytelnika w nurt literatury, stąd wiele wierszy poruszających teamt: poeta-poezja, poeta-odbiorca.

W ZAKRESIE POETYKI IMMANENTNEJ:

- odmienne były przejawiające się w indywidualnych poetykach nawarstwienia historyczne, postawy, dążenia; nawarstwienia: pozostałości poetyki młodopolskiej (Siódma jesień Tuwima – nastrojowość i impresjonizm), parnasistowski ideał formy doskonałej (sonety Słonimskiego), estetyzm a la Wilde, stylizacje romantyczne (Karmazynowy poemat Lechonia) a także: futuryzm, brutalizm, ekspresjonizm.

-Skamander to gr. sytuacyjna, pojawia się w szczególnym momencie:

-odzyskanie niepodległości

-zmienia się wówczas rola poety i literatury, jego rola wobec narodu

-          reakcja antymodernistyczna tj. kryzys młodopolskiego rozumienia literatury z jego egzotycznym rozumieniem estetyzmu

Zasadniczym czynnikiem spajającym grupę był stosunek do konkretnych zjawisk rzeczywistości zewnętrznej, a w płaszczyźnie literackiej na czoło zaczęły się wysuwać założenia programu negatywnego.

-opozycja antymłodopolska: negacja modernistycznie pojmowanego pisarstwa i modernistycznych konwencji literackich;

-Skamandryci głoszą zerwanie z tradycyjnie pojmowaną mitologią posłannictwa narodowego i społecznej służby poety, postulat rewizji mitów narodowych,

-w zakresie języka poetyckiego: odrzucenie tradycyjnego kanonu tematów wysokich, postulują poszerzenie granic poetyckości poprzez wprowadzenie do liryki nowych terenów eksploracji – mowy potocznej (słownictwo towarzyskiej konwersacji, gwara uliczna); połaczenie wypowiedzi lirycznej z pierwiastkami satyry, ironii, humoru;

- zainteresowanie światem współczesnym , miastem, cywilizacją; powołanie do roli bohatera lirycznego człowiek osadzonego w czasach  współczesnych

-opozycja antyawangardowa:

-od ugrupowań awangardowych różnił Skamandra takie zjawiska jak: bezpośredni emocjonalizm, respektowanie tradycyjnej nastrojowości, budowa wiersza zachowującego formy stroficzne, skonwencjonalizowane rytmiczne itp.

- FUNKCJA POETY: poeta uczestnik (nie wieszcz, nie ponad światem)- biorący aktywny udział w codziennym życiu odrodzonego państwa, zaangażowany;

- jest to okres wzmożonej działalności Skamandra: powstaje w tym czasie poezja liryczna, publicystyka literacka i społeczna, wypowiedzi krytyczne, twórczość sceniczna i dramaturgiczna, satyryczna, kabaretowa; skamandryci biją rekordy na rynku wydawniczym,

-od 1924 wydają również tygodnik „Literackie Wiadomości”; współpracują też z gazetami: „Pani”, „To-To”, „Cyrulikiem warszawskim”,

-występują na licznych wieczorkach autorskich, uroczystościach i imprezach oficjalnych, uczestniczą w różnych akcjach społeczno-politycznych (np. w zbiorowym proteście literackim po zabójstwie Narutowicza)

-zmieniają stereotyp poety-cygana, teraz jest poeta-profesjonalista; Skamandryci biorą udział w życiu W-wy, zdobywają trwałą pozycję towarzyską; w zbiorowej biografii Skamandra z tego okresu niemałą rolę odgrywają instytucje kontaktów towarzysko-artystycznych takie jak prywatne salony literackie i  modne w-wskie lokale np. Ziemiańska; występują jako jurorzy konkursów poetyckich, zasiadaj komisjach przyznających nagrody itp., funkcje patronalne; ich styl wyznacznikiem ogólnego poziomu ówczesnej literatury;

OKRES III (1929-1939)

-osłabienie więzi grupowej (różnice światopoglądowe, różnice w zakresie postaw artystycznych) 

- krytyka ze strony: Drugiej Awangardy, Żagarów, Litartu,

- pogłębiające się sprzeczności wewnętrzne w dziejach grupy doprowadziły do początkowo nieoficjalnego rozbicia zespołu, oficjalne rozejście się  nastąpiło w latach II wojny światowej, po próbach konsolidacji grupy w emigracyjnych „Wiadomościach”. Ostatecznie rozchodzą się zarówno na gruncie politycznym, literackim jak i towarzyskim.  

Pierwszy składnik programu negatywnego.

Drugi składnik programu negatywnego