Skrypt ten jest wypisem wszystkich, co ważniejszych rzeczy z podręcznika (tego nowszego, mniej komunistycznego, z którego całego skrypt jest już dostępny na forum lex.edu.pl), z części II i III (z wymaganych do egzaminu 5 podrozdziałów). Wyjątkami są liberalizm polski i spór o kształt prawa w XX. wieku. Wybaczcie, ale spać czasem trzeba. Nie biorę odpowiedzialności za błędy, jakie mogą się pojawić w skrypcie, czy to przez przypadkowo pomylone lub powtórzone słowo, albo też złe zrozumienie czegoś opisanego w podręczniku. Warto więc przeczytać podręcznik, a dopiero później korzystać ze skryptu, lub na bieżąco go poprawiać.

Pozdrawiam

Lechu

CZĘŚĆ II

Rozdział VI: Doktryny zachowawcze

1. Rozrachunek z dziedzictwem Oświecenia

2. Teokraci francuscy

Bóg suwerenem: Joseph de Maistre (1754-1821)

-        ultramontanista (zwolennik absolutnej władzy papieża w Kościele)

-        współczesne mu negatywne przeobrażenia wynikają z absolutyzowania znaczenia jednostki i jej rozumu

-        krytyka apriorycznych konstrukcji antropologicznych i społecznych

-        winą obarczał także protestantyzm, fałszywą wiarę niszczącą hierarchię i autorytet Kościoła, przez głoszenie bezpośredniej łączności jednostki z Bogiem

-        zasady ustroju nie są tworzone, a „odkrywane”

-        Bóg prawodawcą

-        poddanie się Bogu może być wymuszane – niezbędna instytucja kata w społeczeństwie

-        konstrukcje bez oparcia w Bogu bądź tradycji są sztuczne

-        najważniejsza jest wizja ponadczasowego ładu boskiego, potem tradycja

-        rewolucyjne hasła wolności i równości są nierealne

-        dokonana Rewolucja jest karą za grzechy

-        natura ludzka jest zła (oparcie na św. Augustynie i Hobbesie)

-        tylko władza papieża może ocalić cywilizację chrześcijańską

-        konieczna silna, scentralizowana władza, wsparta boskim autorytetem

-        hierarchiczna budowa społeczeństwa

-        papiestwo wzorem dla władzy państwowej

-        boska jest sama idea władzy (za św. Tomaszem)

-        prawo ma uwzględniać charakter narodowy i inne czynniki różnicujące społeczności

-        człowiek jest kształtowany przez historię własnej wspólnoty

-        zwolennik monarchii

-        wszędzie władza powinna być absolutna, niepodzielna i nieusuwalna

-        zróżnicowane państwa Europy pod zwierzchnictwem autorytetu papieża utworzyć powinny wspólnotę chrześcijańską

Hierarchia: Louis de Bonald (1754-1840)

-        podstawą społeczeństwa jest tradycja, której podstawą jest język dany od Boga

-        człowiek ma naturę społeczną (za Arystotelesem i św. Tomaszem)

-        idee powstają przez prawdy objawione przez Boga, sformułowane przez samych ludzi bez objawienia, są fałszywe i szkodliwe, co boleśnie odczuwa społeczeństwo

-        istnieją społeczności stanowiące funkcjonalną całość (de Maistre uznawał to za niemożliwe, nad chaosem zapanować może tylko absolutny władca)

-        wykluczenie decydującej roli człowieka w budowie bytu społecznego

-        rewolucja opiera się na przymusie, na którym nie może powstać państwo

-        ludzie mogą ulepszać państwo, a nie tworzyć go, jak tłumaczą to teorie umów społecznych

-        państwo powinno być oparte na hierarchii, władzy i prawie (wyraz woli Boga)

-        hierarchia zawsze w triadzie

-        władza (Bóg, król, ojciec)

-        wykonawcy (kler, arystokracja, matka)

-        poddani (wierni, naród, dzieci

-        stała obecność w życiu społecznym religii i Kościoła gwarantem ustroju społecznego

-        państwo ma realizować zasady moralne Kościoła

-        państwo oparte o religię, ale w królestwie król ma władzę nad każdym poddanym, także duchownymi

Henryk Rzewuski

-        najsłynniejszy polski wyznawca de Maistre'a

-        wszelka wiedza zawarta jest w objawieniu

-        zwolennik monarchii na wzór przedrozbiorowej Polski

-        narodem jest tylko szlachta

-        przeznaczeniem Polski jest stać się nosicielką wolności

-        źródłem wszelkich nieszczęść w próbach zmian społecznych – Rewolucja i Konstytucja 3. Maja

-        Polska powinna pogodzić się ze staniem częścią Rosji i ratować wolność szlachecką pod berłem absolutnego władcy

3. Romantyzm polityczny

-        nurt konserwatywny

-        dążenie do wyzwoleń narodowych

-        wartość kultury ludowej

-        szacunek dla historii, tradycji

-        znaczenie silnych więzów łączących ludzi w naród i państwem

-        podkreślenie indywidualności jednostki wybitnej, wyrastającą ponad wspólnotę

Obrońca teorii rojalistycznych: Franc,ois Rene' de Chateaubriand (1768-1848)

-         spopularyzował termin „konserwatyzm”

-         emocjonalne podejście do rzeczywistości i umiarkowane poglądy polityczne

-         Rewolucję oceniał jako zło którego nie da się odwrócić

-         dążył ku monarchii konstytucyjnej opartej na katolicyzmie

-         wolność prywatna gwarantem wolności

-         w nauce Chrystusa znajdował miejsce na rewolucyjne ideały – wolność, równość, braterstwo

-         wolność społeczna jest wstępem do despotyzmu (podobnie uważali liberałowie)

-         postęp materialny źródłem dezintegracji społecznej

Idea odrodzenia państwa i narodu. Romantyzm niemiecki

-         idealizacja średniowiecza

-         ukazywanie niemieckości w wymiarze uniwersalnym

-         Niemcy spełniają warunki do bycia super państwem na miarę Imperium Rzymskiego

-         państwo takie oparte na podziale stanowym

-         brak mobilności społecznej gwarancją stabilności ustroju

-         niejednolite poglądy na temat porządku społecznego (na zmianę za najważniejszą uważano szlachtę, mieszczaństwo i lud)

-         krytyka oświeceniowej teorii poznania opartej na poznaniu rozumowym

-         Joseph G'o'rres (1776-1848)

-         zwolennik federalizmu Niemiec

-         elementy umowy suwerena z poddanymi w teorii państwa

-         podział stanowy zbliżony do platońskiego: nauczyciele, obrońcy i żywiciele

-         Friedrich von Hardenberg (1772-1801) zwany Novalisem

-         początkowo fascynacja Rewolucją

-         władzę króla uzupełniać musi to, co symbolizuje królowa – miłość

-         żadna racjonalna zasada nie zastąpi syntetycznych zdolności kochającego serca

-         innym ważnym spoiwem państwa poza miłością jest wiara, rozumiana nie jako odniesienie do boga, a kulturowa funkcja chrześcijaństwa i Kościoła

-         katolicyzm zapewnia ideał jedności i hierarchii oraz rozwój indywidualizmu

-         ideałem jest Europa sprzed Reformacji, jednolita

-         tylko rechrystianizacja (powrót do jedności wyznania) może poprawić stosunki społeczne w Europie

-         należy ograniczyć powszechną edukację

-         Johann Gottfried von Herder (1744-1803)

-         początkowo fascynacja rewolucją

-         Ludwig von Arnim (1781-1831) zw. Achim

-         należy ograniczyć powszechną edukację

-         Friedrich Schlegel (1772-1829)

-         Bóg prawodawcą

-         państwo organiczne, monarchia

-         król rządzi z woli Boga, nie na podstawie umowy z ludem

-         uznanie realnej władzy papieża

-         Adam M'u'ller (1779-1829)

-         państwo stanowe z dominującą szlachtą

-         sprzeciwiał się koncepcjom stanu naturalnego, umowy społecznej i podziału władz

-         krytykował liberalizm

-         spójność narodu zagwarantowana przez wspólny duch, Volksgeist

-         przeszłe i obecne pokolenia w państwie są suwerenem

-         wolność jest naturalna, nie wymaga gwarancji

-         państwo powinno pilnować przed zbytnim rozwojem sztukę i naukę

-         religia podporządkowana państw

-         Franz von Baader (1765-1841)

-         potrzeba pojednania narodów w duchu chrześcijaństwa

-         prekursor zainteresowania myśli konserwatywnej kwestią robotniczą

Naród jako organizm moralny: Samuel Tylor Coleridge (1772-1834)

-         krytyka absolutyzmu i egalitaryzmu

-         egalitaryzm to dominacja siły nad moralnością, liczebności nad cnotą, racjonalizmu nad duchowością i równości nad hierarchią

-         niechęć do mieszczaństwa, bał się rewolucji przemysłowej

-         model narodu organiczny i hierarchiczny

-         państwo ma źródło w umowie społecznej będącej źródłem władzy i obowiązków obywateli

-         dwuizbowy parlament (izba wyższa – arystokracja, niższa – mieszczaństwo)

-         celem państwa dobre życie obywateli

-         społeczność wyznaje zasadę solidaryzmu, podlega władzy konstytucyjnego monarchy i Kościoła narodowego

-         prym wieść powinna arystokracja, dająca przykład duchowy niższym klasom

4. Niemiecka Szkoła Historyczna

Friedrich Carl von Savigny (1779-1861)

-         przeciwko Kodeksowi Napoleona w Niemczech

-         prawo musi być zgodne z duchem czasu, wyrasta z irracjonalnego procesu historycznego

-         prawo zgodne z duchem narodu

-         stanowisko antyindywidualistyczne

...