[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Skrypt: Kelly i Rep Test OGÓLNIE: 1. Koncepcja Kelly’ego – teoria konstruktów osobistych 2. Metoda Kelly’ego – Rep Test 3. Czy Rep Test jest testem? Nie. Rep Test to specyficzna forma badania, która dla konkretnych potrzeb może przyjmować różne formy. 4. Ogólny opis koncepcji: Konstrukty reprezentują sobą alternatywne hipotezy wyjaśniające otaczajaca jednostke rzeczywistość. Każda jednostka niczym naukowiec organizuje swoje codzienne doświadczenie wokół konkurencyjnych hipotez, których dostarcza jej system konstrukt. Ponadto, podobnie jak naukowiec, który nie może antycypować tego, czego nie ma w pewien sposób skonceptualizowanego w kategoriach hipotez, również jednostka może zweryfikować tylko to, co jej system konstruktów pozwala dostrzec w kategoriach możliwych alternatyw. System konstruktów ustala granice, poza którymi jednostka nie może antycypować; w tym sensie konstrukt są rodzajem kontroli nad poznaniem i w ostatecznym sensie nad zachowaniem jednostki. TEORIA: • Kelly zaliczany do psychologii metodologicznej, bo - rozbudowana warstwa refleksyjna jego prac - obraz człowieka zawarty w jego teorii • Koncepcja Kellyego – metateoria • Teoria konstruktów osobistych – próba ogarnięcia ogółu problemów związanych z człowiekiem, zniesiona granica między działalnością naukowca i nienaukowca • Kelly dostrzega podobieństwo między celami nauki a celami człowieka oraz między sposobami w jakie człowiek i naukowiec je osiągają • Technika badawcza Kellyego – Rep Test – to idea, która na nieskończoną liczbę sposobów może przekładać operacje pomiarowe Teoretyczne podstawy Rep Testu: 1. uniwersum istnieje realnie, człowiek go nie wymyślił 2. uniwersum może być poznane tylko w przekroju czasowym 3. uniwersum jest zintegrowane – w świetle szerzej wiedzy wszystko jest ze sobą powiązane 4. zjawiska wewnętrzne są równie realne co zewnętrzne – myśli o rzeczywistości są równie rzeczywiste, co rzeczywistość 5. jednostka poznaje uniwersum tylko w takim stopniu, w jakim może dokonać jego interpretacji Praktyczne implikacje tych tez: o Ad.1 człowiek sprawdza swoje interpretacje i konstrukty by podnieść ich trafność i przydatność w antycypacji o Ad.2 nie można zrozumieć człowieka na postawie statystycznego obrazu jego zachowania w jednym momencie – musi być dłuższy czas o Ad.3 człowiek zmierza do coraz bardziej zintegrowanego systemu interpretacji czy konstrukcji zjawisk uniwersum o Ad.4 + ad. 5 Człowieka charakteryzuje zdolność do reagowania na zjawiska zewnętrzne ale i do reprezentowania (aspekt poznawczy) swojego otoczenia – jednostka ograniczona jest tylko przez własne interpretacje czy reprezentacje otoczenia 1 Wszelka forma aktywności psychologicznej jednostki jest określana przez sposób interpretowania przez nią otaczającej ją rzeczywistości, a zatem przez model stanowiący reprezentację świata antycypacja jest funkcją wszelkiego poznania sieć procesów psychologicznych jednostki jest sposobem antycypowania zespołu zjawisk ë sieć ta jest zbiorem wszystkich antycypacji dokonywanych przez podmiot człowiek jest formą nieustannego ruchu – kierunek ruchu wyznaczany jest przez formy antycypowania zjawisk sposoby antycypowania zjawisk = konstrukt osobiste 11 tez teorii konstruktów osobistych: 1. Teza o tworzeniu konstruktów – jednostka antycypuje zjawiska rzeczywistości poprzez strukturalizowanie tego, co się w nich powtarza - przykładowe konstrukt – inteligentny-głupi, biały-czarny - odkrycie powtarzanego elementu – utworzenie konstruktu zakłada wyodrębnienie dwóch klas zjawisk – konstrukty są bipolarne 2. Teza o indywidualizacji – jednostki różnią się od siebie w sposobach antycypowania zjawisk 3. Teza o organizacji – konstrukt są hierarchiczne, nadrzędne i podrzędne, aby zachować poczucie tożsamości i ciągłość egzystencji - konstrukt nadrzędne to te, które się łączą się z większą liczbą konstruktów - pojedynczy konstrukt nie pozwala dokonać predykcji – dopiero połączenie z innymi daje cenne antycypacje (np. gdy sadze, ze ktos inteligentny jest też mądry) 4. Teza o dychotomizacji – kategoria „dobry-zły” jest absolutna i dychotomiczna, ale względne jest przyporzadkowanie tej kategorii określonym osobom (np. Kielar-Turska na tle Stalina jest dobra, ale na tle przeciętnych staruszek jest zła) 5. Teza dotycząca wyboru - kierunkowość zachowania; jednostka porządkuje zjawiska na wspólrzędnej, aby móc najlepiej przewidywać przyszłe zjawiska 6. Teza o zakresie – np. dla konstruktu „skąpy-hojny” ludzie stanowią pierwszy układ odniesienia, zwierzęta drugi, pozostałe zjawiska uniwersum – trzeci 7. Teza o doświadczeniu – system konstrukt zmienia się wraz ze strukturalizowaniem coraz to nowych serii zjawisk. Dwa sposoby zmieniania się konstruktów: - moga zostać użyte do innego układu zjawisk i - zmianie może ulec relacja tego kontraktu do innych konstruktów 8. Teza o zmienności – zmienność w systemie konstruktów jest określana przez „przepuszczalność” konstruktów – konstrukt przepuszczalny jest otwarty na nowe zjawiska, konstrukt nieprzepuszczalny nie pozwala włączać do zakresu swojej stosowalności nowych zjawisk 9. Teza o fragmentaryzacji – można z powodzeniem stosować różne subsystemy konstruktów, które są dedukcyjnie niezgodne ze sobą 10. Teza o podobieństwie między jednostkami – w takim zakresie w jakim jednostka stosuje pewne konstrukt, które są stosowane także przez inną osobę, jej procesy psychologiczne są podobne do procesów tej osoby 11. Teza o podejmowaniu roli społecznej – w takim stopniu w jakim dana jednostka odzwierciedla w swoich konstruktach system konstruktów innej osoby, może ona potencjalnie grać określoną rolę społeczną w odniesieniu do tej osoby (pojęcie roli jest bardzo ważne dla koncepcji kellyego i dla rep testu) 2 METODA Metoda Kellyego do pomiaru systemów konstruktów osobistych to różne odmiany Rep Testu; najlepiej opracowana i rozwinięta jest macierzowa forma jego badania do konstruktów interpersonalnych. Rep Test zaliczany jest do analitycznych metod badania struktur poznawczych Definicja konstruktu: osobista, bipolarna abstrakcja z ograniczonym zakresem zastosowań, używany do strukturalizowania pewnych aspektów otaczającej jednostkę rzeczywistości Opis metody: Najpierw stosujemy procedurę określania postaci (osób znaczących) Później dwa etapy: 1. ujawnianie konstruktów 2. statystyczna lub kliniczna analiza właściwości ujawnionych konstruktów Najprostszy kontekst zjawisk do ujawniania konstruktów to kontekst trójelementowy – można wyodrębnić dwa elementy podobne i jeden inny, np. „Ułóż Halinę, Adama i Damiana w pewien sposób, by dwójka była podobna, a trzecia osoba inna. Osoba badania układa razem Halinę i Adama. W czym te dwie osoby są do siebie podobne, a trzecia różna? Halina i Adam są cyniczni, Damian pogodny ;).” Warianty Rep Testu: 1. Forma prosta a) minimalnego kontekstu – określanie konstruktów na triadach postaci b) pełnego kontekstu – badany wybiera z całego zbioru postaci Przy formie prostej badacz musi się domyślać znaczenia konstruktów badanego 2. Forma macierzowa – tu ustalamy głębsze racje nadrzędności i podrzędności między konstruktami 1. Osoba badana najpierw porównuje trójkę osób pod względem jednej cechy, a potem za pomocą określonego konstruktu musi oznaczyć wszystkie inne osoby. 2. Potem z kolejna trojką określa się kolejne konstrukty i bada, jak się rozkładają u wszystkich osób 3. Potem się porownuje konstrukty, czy są ze sobą skorelowane (średnia siła związku między parą konstruktów w Rep Teście to wskaźnik „złożoności poznawczej” – im bardziej luźno związane, odrębne konstrukt, tym bardziej złożona poznawczo osoba Warianty macierzowego Rep Testu: a) w formie porządku rangowego (kto najbardziej ma jakąś cechę, kto mniej, kto najmniej) b) w formie skalowania (w jakim stooniu ktoś ma jakąś cechę) c) w formie pół-na-pół (podziel ludzi na pół pod względem cechy inteligentny-głupi; ale np. z płcią już sie tak nie da) OCENA REP TESTU W KATEGORIACH WŁASNOŚCI TECHNIKI POMIAROWEJ 1. Obiektywność Wg Kellyego Rep Test jest bardziej obiektywny od metod psychometrycznych opartych na teorii cech, , bo nie jest oparty na sztywnych współrzędnych wyznaczających uniwersalną przestrzen psychologiczną, lecz umożliwia odsłonięcie własnej zindywidualizowanej przestrzeni psychicznej osoby badanej. Czapiński uważa zatem, że metody projekcyjne (a więc m.In. Reop Test) są bardziej obiektywne od tzw. Metod obiektywnych. 3 2. Rzetelność Tradycyjnie rozumiana jest nieprzykladalna do Rep Testu; tutaj rzetelność rozumiana jako zgodność uzyskiwanych w Rep Teście rezultatów. a) Zgodność konstruktów Pierwsze badania nad zgodnościa wykonał Hunt, potem Field I Landfield tworzą odpowiadające sobie konstrukty P I Q. Wyniki: Rep Test jest rzetelny, bo po 2 tyg w oparciu o te same postaci badani tworzyli podobne konstrukty i powtarzając ten sam test też wyniki były b. zgodne b) Zgodność postaci W kilku wykonaniach badania dowiodły, że jest wystarczająco wysoka. c) Zgodność związków między konstruktami W kilku wykonaniach badania dowiodły, że są wystarczająco wysokie (poza schizofrenikami; ale nie wiadomo, czy to niska rzetelność testu dl schizofreników, czy zaburzenia konstruktów u schizofreników). d) Wnioski Rep Test jest rzetelny, a jak nie jest – wyniki są niezgodne – spada jego wartość predykcyjna. 3. Trafność Też termin nieprzekładalny do Rep Testu. Można najwyżej badać jego trafność teoretyczną a) Pomiar zaburzeń w strukturze poznawczej Czy Rep Test potrafi różnicować poprawnie między złożonością a rozpadem struktur poznawczych? Badania na schizofrenikach. U ludzi z rozpadem struktur wyniki są niskie i stałe. U schizofreników niestałe. b) Pomiar różnic pomiędzy subsystemami Rep Test dobrze to mierzy (tj. wykrywa zróżnicowanie poznawcze) c) Trafność pomiaru treściowych aspektów systemu konstruktów Ludzie rozumieją lepiej daną jednostkę, gdy zapoznają się z jej własnymi konstruktami, niż z konstruktami opisującymi daną jednostkę (!) d) Wnioski Rep Test jest wystarczająco trafny. 4 [ Pobierz całość w formacie PDF ] |